Indaad

Terug naar overzicht

Uitroeien van armoede is goedkoopste optie


Er is al meer dan dertig jaar een verschuiving aan de gang in het denken over armoede: van solidariteit naar liefdadigheid. En het moet juist de andere kant op, vindt historicus Rutger Bregman. Dat is goedkoper en daar worden we allemaal beter van.

 ‘Hulp voor armoedeproblemen is niet langer een recht, maar een gunst’

Waar problemen als werkloosheid en armoede vroeger nog als gezamenlijke problemen gezien (het ligt aan de markt of er zijn te weinig banen), zien we ze nu vaker als een individueel probleem (eigen schuld, te laag opgeleid of zelfs een kwestie van luiheid). Hulp voor armoedeproblemen is niet langer een recht, maar een gunst, schrijft Bregman op    En die hulp wordt steeds meer door gulle gevers betaald in plaats van via belastingen.

Bewijs maar of jij echt depressief bent

Door die verschuiving naar liefdadigheid ontstaat er een scheiding tussen armen die steun verdienen, en armen die alle ellende aan zichzelf te danken hebben, vindt de historicus. ‘Bij de Sociale Dienst moeten de armen keer op keer bewijzen dat ze onze steun echt verdienen. Ze moeten laten zien dat hun ziekte wel erg genoeg is, hun depressie wel zwaar genoeg en hun kans op een baan wel klein genoeg. Als het over de stijgende zorgkosten gaat, hoor je ook steeds vaker dat ongezonde mensen eigenlijk een hogere premie zouden moeten betalen , vooral als ze hun ziekte aan zichzelf te danken hebben.’

De maatschappelijke kosten van armoede zijn niet mis

Wat we niet moeten vergeten, zo waarschuwt Bregman, is dat de afbrokkeling van de solidariteit niet alleen het probleem van de armen is. Van solidariteit wordt een samenleving steviger, rijker en gezonder. Als je armoede als een individueel probleem ziet, negeer de maatschappelijke kosten, stelt de historicus. Die maatschappelijke kosten zijn talentverspiling, lagere belastinginkomsten en een grotere zorgvraag en groeiende criminaliteit. Het is bovendien een vicieuze cirkel, zegt Bregman. ‘Armoede leidt tot ongezond gedrag, wat leidt tot een slechtere gezondheid, wat leidt tot nog meer armoede.’

De 52-jarige Maarten zit sinds een aantal maanden in een schuldhulpverleningstraject. Hij moet de aankomende drie jaar rondkomen van zo’n 200 euro in de maand. Hoewel hij blij is met de hulp die hij krijgt, ziet hij ook waar het fout gaat in de schuldhulpverlening.

Hoeveel kost het om armoede uit te roeien?

‘Wat als we maximaal zouden inzetten op solidariteit in plaats van liefdadigheid?’, vraagt de historicus zich af. Het uitroeien van alle armoede, eigen schuld of niet, wordt geschat op 2,1 miljard euro per jaar. Relatief goedkoop, vindt Bregman. Als je kijkt dat Nederland jaarlijks 6 miljard aan ‘grotendeels ineffectief’ werklozenbeleid uitgeeft.

Het is tijd voor een nieuwe verschuiving

‘Armoede kun je prima bestrijden als samenleving’, vindt de historicus. Hij acht de kans groot dat iedereen daarvan profiteert, want de voordelen voor de maatschappij zijn zelfs groter dan de kosten. Natuurlijk, met die 2,1 miljard verhelp je niet een slechte gezondheid, een depressie, lage opleiding of sociale uitsluiting, geeft hij toe. Maar hij benadrukt wel dat uit onderzoek blijkt dat vooral de context van armoede leidt tot allerlei onverstandige beslissingen. ‘Het is tijd voor een nieuwe verschuiving, weg van de liefdadigheid en terug naar de solidariteit’, concludeert Bregman. ‘Want daar zal iedereen wel bij varen.’

Door ALEXANDRA SWEERS – 26 jan 2015